بازی شبکه های اجتماعی و لذت خودکنترلی

شاید شما هم عادت کرده باشید که هر از چند گاهی، موبایل را خاموش و روشن کنید تا ببینید پیامی نیامده باشد که صدای نوتیفیکیشن آن را نشنیده باشید یا به تلگرام و اینستاگرام سر بزنید.

بیایید قبل از وارد شدن به این موضوع، نگاهی به آزمایش بی. اف اسکینر بیاندازیم. 

اسکینر آزمایشی را ترتیب داده بود که در آن موش گرسنه ای برای بدست آوردن غذا باید اهرمی را فشار می داد. موضوع آزمایش اسکینر ((زمان بندی های شمارافزایی)) بود برای توصیف رابطه ی بین کنش و پاداش های همراه آن ها استفاده کرد.

در زمان بندی شمار افزایی ثابت موش پس از فشار اهرم به تعداد مشخص مثلا 10 بار پاداش خوراکی را دریافت می کرد مثلا دلال ماشین دست دوم که به ازای فروش هر 10 ماشین مبلغ 1000 دلار پاداش می گیرد.

در زمان بندی شمار افزایی متغییر، موش پس از فشار دادن اهرم به تعداد تصادفی خوراکی را دریافت می کرد(به همین ترتیب دلال ماشین دست دوم ممکن است پس از تعداد نامعین ماشین، پاداش دریافت کند) مثلا بعد از 10 بار، خوراکی بگیرد یا بعد از 15 بار. بنابراین در زمان بندی های شمار افزایی متغییر، آمدن پاداش پیش بینی ناپذیر است.

شاید این تصور پیش بیاید که در زمان بندی شمار افزایی ثابت، که موش قابلیت پیش بینی کردن دارد. نتیجه کارش، انگیزه بیشتری برای فعالیت باشد.

برعکس اسکینر دریافت که زمان بندی متغییر در عمل انگیزه بیشتری ایجاد می کند. بارزترین نتیجه آن، این بود وقتی پاداش قطع شود. موش هایی که تحت زمان بندی ثابت بودند. تقریبا فورا  دست از کار می کشیدند ولی آن هایی که تحت زمان بندی متغییر بودند برای مدت طولانی به کار ادامه می دادند. "زمان بندی شمار افزایی متغییر در ایجاد انگیزه در آدم ها هم به خوبی کار می کند."

 اتفاقی که در تلگرام و اینستاگرام هم می افتد به همین شکل می باشد. ممکن است شما عکسی را در اینستاگرام قرار دهید و بارها آن را رفرش کنید تا ببینید چند نفر به شما لایک داده اند. به همین ترتیب در تلگرام هم ، هر از چند گاهی پیامی دریافت می کنیم که ممکن است در بین آن ها خبری خوشی باشد یا پیامی از شخصی که مدت ها از او خبر نداشتیم. این رویداد های غیر منتظره هستند که ما را به بازی خودشان دعوت می کنند و ما هم آن اهرم را پیوسته برای دریافت پاداش فشار می دهیم :)

اقتباس از کتاب نابخردی های پیش بینی پذیر اثر دن اریلی که توضیح مختصری از آن در اینجا می توانید ببینید.